Archiwa: Historia - Strona 2 z 5

27sty

Daniela DylusBrak komentarzy

Historia

Gimnazjum, którego już nie ma

Przez kilkanaście lat stanowiło ważny punkt na mapie edukacyjnej Szopienic. Gimnazjum przy obecnej ul. Brynicy stało się jednak ofiarą reformy edukacji. Zlikwidowano je mimo protestów środowiska nauczycielskiego. Brzmi znajomo? Historia kołem się toczy… Opisane w niniejszym artykule wydarzenia miały miejsce w latach 30. XX wieku. Piękny, zabytkowy budynek przy ul. Brynicy 3 nadal stoi opustoszały. Jego oryginalna forma – z elementami muru pruskiego – może budzić zachwyt. Gmach, który czeka na renowację, w dwudziestoleciu międzywojennym stał się siedzibą Komunalnego Gimnazjum Koedukacyjnego (1923-1934). Gdy przyjrzeć się dziejom tej szkoły, łatwo zauważyć, że był to swego rodzaju „kraj w miniaturze”. Jej losy odzwierciedlają to, co charakterystyczne dla II Rzeczypospolitej – głębokie pod...

7sty

Michał MalinaBrak komentarzy

Historia

Duńskie akcenty w Szopienicach

Dania – ojczyzna Andersena i klocków Lego. Czy duńskie akcenty możemy znaleźć w Szopienicach? Okazuje się, że tak! W najważniejszym kościele w Danii - Katedrze Marii Panny w Kopenhadze (Vor Frue Kirke) w ołtarzu znajduje się rzeźba duńskiego rzeźbiarza Bertela Thorvaldsena, znanego dobrze w Polsce m.in. z dwóch pomników w Warszawie - Mikołaja Kopernika i księcia Józefa Poniatowskiego. Figura w kopenhaskiej katedrze to jego najsłynniejsza rzeźba, która przedstawia Chrystusa wzywającego „Pójdźcie do mnie” (Mat. 11, 28). Tuż przed nią, w prezbiterium znajduje się marmurowa chrzcielnica w kształcie klęczącego anioła trzymającego w dłoniach muszlę. Od wewnątrz zainstalowano dopływ wody, więc gdy odbywa się chrzest, do muszli sączy się świeża woda. Co ciekawe, Thorvaldsen był jedynym ewang...

Historia powstania Szkoły Podstawowej nr 45

7sty

Michał BulsaBrak komentarzy

Historia

Historia powstania Szkoły Podstawowej nr 45

Pod koniec XIX wieku na terenie ówczesnej gminy Roździeń było bardzo dużo dzieci. Na tyle dużo, że stara szkoła (istniejąca w rejonie obecnego szopienickiego rynku) oraz szkoła na Borkach (gmach przy obecnej ul. J. Korczaka 95) były niewystarczające. Decyzję o zaprojektowaniu i przystąpieniu do budowy nowej szkoły ludowej w zachodniej części ówczesnej gminy Roździeń (lokalizację określano jako „im westen des Dorf”) podjęto prawdopodobnie między 1896 a 1898 rokiem. Starania o jej powstanie czyniły zarówno władze gminne, jak i mieszkańcy wsi (chłopi i robotnicy). Ze względu na możliwość wystąpienia szkód górniczych główna część bryły nowego obiektu otrzymała jedynie parter z poddaszem, natomiast dostawione po wschodniej i zachodniej stronie skrzydła uzyskały piętra. Prace budowlane rozpocz...

2gru

Michał BulsaBrak komentarzy

Historia

Rozrzutny ordynat z Janowa

Początek XIX wieku to czas, gdy na Górnym Śląsku dopiero rozpoczynało się uprzemysłowienie. Wiejskie krajobrazy powoli były „zakłócane” przez dymy z fabryk i wieże szybów wyciągowych w kopalniach. To także czas, gdy stare rody górnośląskie zastępowali nowi niemieccy kapitaliści. Tereny dzisiejszych Katowic były wówczas mozaiką większych i mniejszych wsi. Osady Szopienice, Janów, Roździeń, Dąbrówka Mała – będące dziś dzielnicami Katowic – stanowiły wówczas część ordynacji mysłowickiej. Był to rodzaj niepodzielnej własności (fideikomisu), a jej kolejni właściciele nie mogli jej rozdzielać pomiędzy swoich spadkobierców. Ordynacja z siedzibą w Mysłowicach była w tym czasie własnością starego polskiego rodu Mieroszewskich. Już od XVI wieku byli obecni na terenach Górnego Śląska i Zagłębia, gd...

2gru

Daniela DylusBrak komentarzy

Historia

Szopienicka „Stara Baśń”

Dawno dawno temu, przed wynalezieniem Internetu, za siedmioma hałdami, pomiędzy kopalniami i hutami… ludzie, zwani szopieniczanami, snuli wieczorami opowieści o swej gminy początkach. Dziś o szopienickich pradziejach przypominają herby na pieczęciach i pieczątkach… Pomimo rozwoju środków masowej komunikacji, które ułatwiają dostęp do różnego rodzaju źródeł, wiele z opowieści, przekazywanych ustnie z pokolenia na pokolenie, uległo zapomnieniu. Coraz mniej szopieniczan zna starą (bo znaną już na przełomie XIX i XX wieku) legendę o powstaniu Szopienic. Warto ją zatem przypomnieć… „Za starego piyrwy” większość Śląska porastała bardzo gęsta knieja. Rozłożyste drzewa – majestatyczne dęby, smukłe brzozy, piękne sosny tworzyły nieprzeniknioną gęstwinę. Nie docierały tu promienie słoneczne....

Józef Sieja i I powstanie śląskie w Szopienicach

8paź

Daniela DylusBrak komentarzy

Historia

Józef Sieja i I powstanie śląskie w Szopienicach

100. rocznica wybuchu I powstania śląskiego stała się okazją do podjęcia kolejnych badań naukowych oraz opracowania nowych publikacji na temat przebiegu walk, m.in. „Słownika powstań śląskich” czy też książki „Powstania śląskie 1919 – 1920 – 1921. Nieznana wojna polsko-niemiecka” Ryszarda Kaczmarka. Pozycje te z pewnością wzbogacają naszą wiedzę o wydarzeniach sprzed wieku. Redakcja „Miesięcznika Roździeńskiego” może jednak poszczycić się źródłem, które pozwala spojrzeć na to, co działo się „w dziewiętnastym roczku” z nieco innej perspektywy. To nagranie wspomnień szopienickiego powstańca – Józefa Siei, dokonane w 1981 roku przez jego wnuczkę – Beatę Szeję (Cendrzak), wówczas uczennicę VI Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Długosza. Powstanie niniejszego artykułu zostało zainspirowane ty...

Początek II wojny światowej na terenie Dąbrówki Małej i Burowca

29sie

Michał BulsaBrak komentarzy

Historia

Początek II wojny światowej na terenie Dąbrówki Małej i Burowca

W tym roku przypada 80. rocznica wybuchu II wojny światowej. Warto przypomnieć, jak początek wojny wyglądał na naszych terenach. Latem 1939 roku spodziewano się już, że wojna z Niemcami wybuchnie w najbliższym czasie. Rozpoczęły się także ucieczki przez granicę. Na granicy polsko-niemieckiej w rejonie Tarnowskich Gór zostali zatrzymani Bernard Kubisz z Piekar, Antoni Mastalerz z Brzezin oraz August Buch z Dąbrówki Małej, którzy chcieli zbiec do Niemiec. Od kwietnia 1939 roku zintensyfikowała się działalność dywersyjna na polskim Górnym Śląsku. Według raportu z 31 lipca tegoż roku dywersyjna Organizacja Bojowa Katowice (niem. Kampf-Organisation Kattowitz) składała się z kilku podgrup. Jedną z nich była kilkunastoosobowa podgrupa Szopienice-Dąbrówka Mała. Według relacji mieszkańców już 1 ...

Pierwsze powstanie śląskie na terenie Dąbrówki Małej i Burowca

3lip

Michał BulsaBrak komentarzy

Historia

Pierwsze powstanie śląskie na terenie Dąbrówki Małej i Burowca

W sierpniu tego roku mija dokładnie 100 lat od wybuchu I powstania śląskiego. Nie może więc zabraknąć w „Miesięczniku Roździeńskim” historii z tym związanych. Na początek – Dąbrówka Mała. Miejscowość odznaczyła się w okresie powstań śląskich i plebiscytu w latach 1919 – 1921. Jeszcze w listopadzie 1918 roku utworzono tu Radę Robotniczą (funkcjonującą do grudnia 1919 roku). Na kasjera tzw. podatku narodowego na Dąbrówkę Małą został wyznaczony górnik Jan Mansla. Miejscowy proboszcz, ks. W. Pucher, otrzymywał listy z pogróżkami, że zostanie zastrzelony we własnym kościele za namawianie Polaków do niegłosowania w wyborach do niemieckiego zgromadzenia i za swoją antyniemiecką postawę. Na wiosnę 1919 roku cała męska drużyna Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” z Dąbrówki Małej (założona w ...

Krótka historia dworca kolejowego w Dąbrówce Małej

31maj

Michał BulsaBrak komentarzy

Historia

Krótka historia dworca kolejowego w Dąbrówce Małej

Mimo, że linię kolejową poprowadzono przez Dąbrówkę Małą już w latach 60. XIX wieku, to dworzec powstał kilkadziesiąt lat później. Między 1890 a 1895 rokiem wybudowano dworzec kolejowy na gruncie kupionym od kopalni „Morgenstern”. Obiekt wzniesiony w stylu historyzującym zachował się do dziś. Budynek o długości około 50 metrów mieścił m.in. poczekalnię i stróżówkę. Powstał także jeden peron z jedną krawędzią peronową. Stacja do 1906 roku nosiła nazwę „Georggrube” w związku z bliskością kopalni „Georg” (pol. „Jerzy” – obecnie teren przy al. W. Roździeńskiego 214).W dniu 1 maja 1894 roku uruchomiono połączenie pasażerskie z Katowic, przez stację Kunigundenweiche i Georggrube, do Siemianowic i Bytomia. Od 1906 aż do 1922 roku stacja nosiła nazwę „Eichenau”. Powstał także dom dla koleja...

2kwi

Daniela DylusBrak komentarzy

Historia

Wielkanoc na Górnym Śląsku

Przed nami Wielkanoc. Przyjrzyjmy się zatem tradycjom i obyczajom katolickim na Górnym Śląsku, związanym ze świętowaniem tego ważnego czasu. Wiele z nich świadczy bowiem o wielokulturowości naszego regionu – przenikaniu się wpływów polskich oraz niemieckich Niektóre z nich zanikają, niektóre – są kultywowane do dziś. Zachęcamy zatem do zerknięcia na nasz wielkanocny kalendarz. NIEDZIELA PALMOWA. W ostatnią niedzielę przed Wielkanocą święci się w kościele palmowe gałązki (na pamiątkę triumfalnego wjazdu Chrystusa do Jerozolimy). Wspomniane gałązki dawniej robiło się wyłącznie z wierzby „kokocyny”, czasem z orzeszyny i rokity, przewiązując czerwoną wstążeczką, symbolizującą krew Chrystusa. W niektórych rejonach Górnego Śląska palmę tworzono z pięciu lub siedmiu gatunków drzew i krzewów, ...