wtorek, 19 marca

Przemysł

Baszta szybu Prittwitz
Przemysł

Baszta szybu Prittwitz

Wentylacyjno-odwadniający szyb Prittwitz (w dwudziestoleciu międzywojennym przemianowany na „Wodny”) posiadał charakterystyczną wieżę, stylem nawiązującą do architektury pałacyku/zameczku, zlokalizowanego nieopodal (istniejący do dziś Pałacyk Prittwitz przy ul. Krakowskiej 81-83). Powstał dla kopani „Wildensteinsegen”, nadanej w 1856 roku kupcowi Gustawowi Drescherowi z Wrocławia. Szyb wydrążono w latach 1859 –1867, jednakże charakterystyczna wieża została wzniesiona prawdopodobnie między rokiem 1875 a 1880. Szyb zaopatrywał następnie Nikiszowiec i Giszowiec w wodę, którą wydobywano z pokładów oligoceńskich. Obiekt nadszybia nie przetrwał do czasów współczesnych. Posiadał maszynę wyciągową, kotłownię i łaźnię. Wzniesiono go jako wieżę o basztowej formie typu Malakov. Przed 1904 rokiem z...
Gdy skończyła się wojna…
Przemysł

Gdy skończyła się wojna…

Szopienicki konglomerat hutniczy został upaństwowiony i połączony w jeden zakład – Zakłady Cynkowe Szopienice, by po krótkim okresie przyjąć nazwę Zakłady Hutnicze Szopienice. Huta ołowiu przetrwała wojenną zawieruchę bez uszczerbku. W nowej rzeczywistości przystąpiono do rozpoczęcia produkcji. W ramach realizacji planu 3-letniego (a właściwie Planu Odbudowy Gospodarczej), który przypadał na lata 1947-1949 huta znacząco zwiększyła produkcję. Jak głosiła uchwała z 1946 roku: „Podstawowym zadaniem gospodarki narodowej w okresie 1947–1949 jest podniesienie stopy życiowej pracujących warstw ludności powyżej poziomu przedwojennego”. Ustawa postulowała wzrost udziału przemysłu i usług w ogólnej produkcji, rozwój handlu zagranicznego, wzrost produkcji podstawowych artykułów przemysłu konsumpcyj...
Huta srebra i ołowiu Walther Croneck
Przemysł

Huta srebra i ołowiu Walther Croneck

Przemysł odegrał kluczową rolę w rozwoju Roździenia i okolicznych miejscowości. To z tych terenów pochodzi m.in. Walenty Roździeński – hutnik, właściciel kuźni, znany z wierszowanego poematu  „Oficcina ferraria abo hutá i warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego”, w którym opisywał pracę w hutnictwie i górnictwie na początku XVI wieku. W miejscu jego kuźnicy przy skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Obrońców Westerplatte, Morawa i Bednarskiej w pierwszej połowie XIX wieku powstała działająca przez krótki okres czasu huta żelaza Dietrich. Wiek XIX to czas gwałtownej industrializacji i rozwoju Górnego Śląska. W okolicy Roździenia powstaje wówczas coraz więcej zakładów pracy, hut oraz kopalń jak np. huta Wilhelmina (1834), Walther Croneck (1864) oraz Uthemann (1912), kopalnia Louisenglück...
Baterpol S.A. (dawniej huta Walther Croneck)
Przemysł

Baterpol S.A. (dawniej huta Walther Croneck)

Każdy z mieszkańców naszej dzielnicy przejeżdża koło tego miejsca za każdym razem, gdy udaje się tramwajem w stronę centrum miasta Katowice. Tuż za przystankiem „Burowiec” mieści się jeden z zakładów firmy Baterpol S.A. Niegdyś na tym terenie rozpościerał się obszar huty srebra i ołowiu Walther Croneck. Decyzja o jej budowie uwarunkowana była względami ekonomicznymi. W nabytej w 1858 r. od hrabiego Henckla von Donnersmarcka kopalni „Szarlej Biały” wydobywano w pierwszych latach eksploatacji prawie wyłącznie błyszcz ołowiu. Wcześniej firma Giesche sprzedawała wydobytą rudę ołowiu po kosztach wydobycia państwowej hucie ołowiu „Fryderyk” w Strzybnicy (była to wówczas jedyna huta ołowiu na Górnym Śląsku). Aby zaniechać tego procederu i samemu przerabiać wydobytą rudę we własnej hucie ołowi...
Wieża wodna w Borkach szuka nowego właściciela
Przemysł

Wieża wodna w Borkach szuka nowego właściciela

Przenieśmy się do pewnego miejsca w Europie Środkowej, do południowej Polski, gdzie leży niegdyś tętniąca przemysłem kolonia Borki, gdzie stoi Wasserturm. Wieża została wybudowana w latach 1911-1912 przez firmę Lolat Eisenbeton Breslau A.G., a zaprojektowana przez słynnych na Śląsku kuzynów Georga i Emila Zillmannów (projekt z 1907 r.) i była w tamtych czasach jedną z pierwszych budowli w konstrukcji żelbetonowej. Gdy została oddana do użytku, zaczęła zaopatrywać 3 z 4 kompleksów ówczesnej huty, posiadała bowiem zbiornik wodny o pojemności 800 m3. Miedziane dno zbiornika było usadowione na wysokości 52 m. Dodatkowo wieża służyła mieszkańcom pompując wodę dla ich własnego użytku, ale na tym nie kończyła się jej funkcjonalność. Jak na ówczesne czasy wieża o wysokości ok. 70 m była idealn...
Kopalnia Wildsteinsegen
Przemysł

Kopalnia Wildsteinsegen

Tytułowa kopalnia była jedną z największych na terenie dzisiejszych Szopienic. Pierwsze urzędowe nadanie pola górniczego Wildsteinsegen nastąpiło w roku 1856, a właścicielami kopalni byli wrocławski kupiec Gustav Drescher i Waleska von Tiele-Winckler. Tuż po załatwieniu formalności w urzędzie górniczym wspomniana dwójka odsprzedała pole wydobywcze spółce „Spadkobiercy Gieschego” Nazwa kopalni „Wildsteinsegen” (Dar Wildsteinów) odnosiła się do nazwiska rodziny – współudziałowców spółki „Spadkobiercy Gieschego. Wildsteinowie dołączyli do spółki wchodząc w związki małżeńskie z potomkami Georga Gieschego. W tym przypadku były to młodsze córki Gieschego, które poślubiły rodziny o szlacheckim rodowodzie, co nastąpiło jeszcze na początku 18. wieku. Nazwa kopalni była więc ukłonem w stronę Wil...
Huta Recke
Przemysł

Huta Recke

Pierwsze prażalnie blendy cynkowej i fabryki kwasu siarkowego w latach 1873 - 1913. Pierwsze wytopy cynku na Śląsku robiono głównie ze spieków wielkopiecowych, a dopiero po odkryciu bogatych i łatwych w eksploatacji rud galmanu w Niecce Bytomskiej zmieniono metodę. Jednak intensywna metoda eksploatacji tych złóż doprowadziła do sytuacji w których ówcześnie producenci cynku musieli szukać innego rozwiązania jeszcze przed całkowitym wyeksploatowanie złóż. Największe złoża galmanu należał do spadkobierców Gieschego i eksploatowane były głównie w kopalni „Biały Szarlej”. Początkowo producenci modernizowali swoje piece jak np. w hucie Wilhelmina (Szopienice) jednak i tak produkcja ciągle spadała i nie pomogły nawet dostawy z uboższej kopalni „Szarlej Biały”. Rozważano import z zagranicy i...
Huta cynku Uthemann
Przemysł

Huta cynku Uthemann

W pierwszej dekadzie lat XX wieku przemysł cynkowy na Śląsku przeżywał korzystną koniunkturę. Firma Georg von Giesches Erben (pol. "Spadkobiercy Gieschego") planowała rozbudowę hut cynku aby te wytwarzały docelową ilość 50.000 ton cynku rocznie. W 1905 roku wybudowano tzw. „nową” hutę cynku Bernhardi, która spełniała rolę zakładu doświadczalnego, zaś zebrane doświadczenia miały być wykorzystane w nowo budującym się kompleksie hut w Szopienicach obok huty Wilhelmina. Pierwotne założenia projektowe przewidywały zastosowanie w nowej inwestycji pieców 2-kondygnacyjnych. Jednak doświadczenia zdobyte w „nowej” hucie Bernhardi spowodowały zmianę koncepcji i zdecydowano się na stawianie hut z piecami 3-kondygnacyjnymi. Architektoniczne rozwiązania, plany i rysunki wykonawcze nowej inwestycji opra...
Walcownia Taśm HMN Szopienice
Przemysł

Walcownia Taśm HMN Szopienice

Realizując zadanie inwestycyjne pt. "Zakład Przetwórstwa Miedzi" oddano do eksplo­atacji największy obiekt - walcownię taśm i blach z miedzi i jej stopów w dniu 25 mar­ca 1977 roku. Nowoczesny zakład zaliczano do czołowych tego typu obiektów na świe­cie o rocznej docelowej produkcji 45 000 tom taśm i blach z miedzi i stopów miedzi. O wielkości zadania inwestycyjnego może świadczyć fakt, że urządzenia produkcyjne zlokalizowano w hali o długości 300 metrów i szerokości 250 metrów. Maszyny i urządzenia produkcyjne rozmieszczono zgodnie z prze­mieszczaniem produktu od wsadu aż do wy­robu gotowego. Przywóz materiałów wsadowych oraz wy­wóz produkcji był realizowany taborem kole­jowym i samochodowym, dla których zostały wybudowane dwie bocznice kolejowe i stano­wiska do załadunku samochodów w...
Historia HMN w punktach
Przemysł

Historia HMN w punktach

data wydarzenie 1704r. Odkrycie przez Jerzego Gieschego kruszcu zawierającego galman na ziemiach Bytomskich i Tarnogórskich i założenie firmy. 1792r. W hucie Szkła w Wesołej koło Mysłowic Jan Christian Ruberg po wieloletnich doświadczeniach otrzymał pierwszy metaliczny cynk ze spieku wielkopiecowego. Huta Królewska posiadała bardzo dużo spieków dlatego w jej oddziale zwanym Lydognia powstała produkcja cynku metodą Ruberga. 1817r. Odkrycie Kadmu 1823r. na Górnym Śląsku znajdowało się już 26 hut. Wyprodukowano 6878 ton cynku, a w 1825r. już 11 916 ton. Pewność pracy i ekonomiczność była uwarunkowana dostępem do złóż galmanu i bliskie sąsiedztwo kopalni węgla kamiennego. Firma Giesche będą...