wtorek, 19 marca

Historia

Dwóch cesarzy wysadzonych w powietrze
Historia

Dwóch cesarzy wysadzonych w powietrze

Zazwyczaj na głównych placach miejskich powstają monumentalne budowle lub miejsca pamięci. Dotyczyło to również Katowic, które już w połowie XIX w. otrzymały plan zagospodarowania. Na zachód od Rynku wyznaczono zielony miejski plac. Był to dzisiejszy plac Wolności. Miał być zamknięciem najważniejszej reprezentacyjnej arterii handlowej przyszłego miasta (obecnie ul. 3 Maja). Plac wyznaczono na planie sześcioboku: boki północny i południowy — około 100 m, dwa boki zachodnie i dwa wschodnie — po około 70 m długości. Na takim placu koniecznie trzeba było ustawić jakiś ważny monument. Dodatkowo Katowice były wówczas miastem na terenie Niemiec, ale otoczonym wsiami, zamieszkałymi przez polskojęzyczną ludność. Przyszły pomnik musiał być więc – według niemieckich władz – symbolem dominacji niemcz...
W gospodzie u Roberta Kuli na Burowcu. Krótka historia miejsca
Historia

W gospodzie u Roberta Kuli na Burowcu. Krótka historia miejsca

Na terenie Burowca, na tyłach zabudowy ulicy Hallera, znajduje się teren określany mianem „u Kuli”, „u Kule”, „Kula” lub innymi w tym rodzaju sformułowaniami. Często identyfikuje się też tę nazwę z niewielkim stawem w tym rejonie, po wschodniej stronie dawnych zabudowań Szkoły Podstawowej nr 46 (późniejszego Gimnazjum nr 11). Starsi mieszkańcy wiedzą jednak, że „Kula” nie wzięła się od kształtu lub wyglądu jakiegoś obiektu, lecz pochodzi od nazwiska jednego z właścicieli gospody, funkcjonującej w Burowcu już ponad 100 lat temu. Burowiecka gospodaBurowiec powstał najpewniej na przełomie XVIII i XIX wieku, wzdłuż drogi prowadzącej z Dąbrówki Małej do Roździenia. Był częścią Dąbrówki Małej, jako jej przysiółek. Znaczący rozwój nastąpił od połowy XIX wieku, gdy na tym ternie rozwinął s...
Bloki na Normie, czyli historia niewielkiego osiedla w Dąbrówce
Historia

Bloki na Normie, czyli historia niewielkiego osiedla w Dąbrówce

Co tu było wcześniej? Skąd się wzięła nazwa „Norma”? Od huty „Norma” (niem. Normahütte), uruchomionej w 1842 roku, na pograniczu Bogucic i Dąbrówki Małej. Należała do Aleksandra Schreibera, właściciela majątku Dziećkowice (obecnie dzielnica Mysłowic). Posiadała 10 małych pojedynczych pieców śląskich . W hucie pracowało około 50 osób . Po śmierci Schreibera w 1852 roku uwidoczniło się załamanie w produkcji (wyprodukowano jedynie 40 ton cynku, wobec 236 ton w 1851 roku). W 1856 roku hutę kupił radca komercjalny Friedrich Edward von Löbbecke z Wrocławia, a w 1869 roku przeszła na własność kupca Adolfa Wolffa z Siemianowic (Szaraniec podaje, że Wolff jedynie hutę dzierżawił ). Od wdowy po Wolffie w 1880 roku zakład kupiła spółka „Giesche”, która przebudowała piece i do 1900 roku podniosła z...
Chińczycy atakują, czyli lęk przed Azjatami w międzywojennych Katowicach
Historia

Chińczycy atakują, czyli lęk przed Azjatami w międzywojennych Katowicach

Katowice w okresie międzywojennym były „przystanią” dla wielu osób szukających szczęścia. Przyjeżdżali tu żądni zarobku mieszkańcy dawnej Kongresówki i Galicji, ale też kresowiacy. Rozwój miasta następował również dzięki obcemu kapitałowi. Na ulicach Katowic można było spotkać wielu Niemców, ale także Amerykanów, Czechów, Węgrów i Francuzów. W Katowicach funkcjonowało wówczas kilkanaście konsulatów! Co ciekawe w Katowicach swoich sił próbowali nawet Azjaci! W kwietniu 1938 r. miasto żyło interesującą sprawą, która skończyła się w sądzie. Jej bohaterem był Chińczyk! Zwykli mieszkańcy tłoczyli się przed wejściem do sądu przy ul. Mikołowskiej tylko po to, by zobaczyć skośnookiego oskarżonego. Tak egzotyczny widok był dla nich czymś zupełnie nowym mimo, że przecież wszyscy znali – choćby ze s...
Między Burowcem a Dąbrówką, czyli historia osiedla Przedwiośnie
Historia

Między Burowcem a Dąbrówką, czyli historia osiedla Przedwiośnie

Osiedle w rejonie ulic Pogodnej, Przedwiośnie (nie „Przedwiośnia”!) i Kuśnierskiej powstało w latach 60. XX w. Nie doczekało się dotychczas osobnych opracowań, choć w ostatnich latach staje się coraz bardziej interesującym i atrakcyjnym miejscem do życia. Wielu młodym rodzinom nie przeszkadza lokalizacja i uciążliwe sąsiedztwo, jakim jest droga ekspresowa oraz linia kolejowa, a także „wąskie gardło” jakim jest wyjazdowa ulica Kuśnierska. Od powstania pierwszych osiedlowych bloków właśnie mija 60 lat! Przed osiedlem było tak… Bloki powstały na płaskim terenie, przeznaczonym na pola uprawne. Od średniowiecza należał on do kolejnych właścicieli Dąbrówki Małej i istniejącego do dziś dworu przy ul. Żyznej. Tak było aż do wybuchu II wojny światowej. Po 1945 r. przestano uprawiać tu zie...
Historia osiedla im. Konstantego Michalskiego w Dąbrówce Małej
Historia

Historia osiedla im. Konstantego Michalskiego w Dąbrówce Małej

Osiedle im. Konstantego Michalskiego to niewielkie blokowisko, wciśnięte między starą XIX-wieczną zabudowę Dąbrówki Małej. Ta dzisiejsza dzielnica Katowic swoimi początkami sięga XIV w. Aż do XIX w. była to wieś rolnicza, gdzie chłopi pracowali na polach, należących do właścicieli Mysłowic, a później Katowic. Uprzemysłowienie zmieniło krajobraz wsi, która uzyskała nowe ceglane domy, przeznaczone dla pracowników kopalń i hut, które wyrastały jak grzyby po deszczu wokół miejscowości. Dąbrówka stała się osobną gminą i już na początku XX w. liczyła około 10 000 mieszkańców. Zbudowano tu też własny kościół (w 1912 r.), a symbolem odrębności był nowy gmach ratusza (z 1907 r.). Dąbrówka była gminą graniczną, ponieważ tuż za rzeką – Brynicą – istniała granica między Niemcami i Rosją. Wszystko się ...
Kapłan czasów Soboru – O posłudze duszpasterskiej ks. Piotra Sopory w Szopienicach
Historia

Kapłan czasów Soboru – O posłudze duszpasterskiej ks. Piotra Sopory w Szopienicach

Gdy w 1965 roku ukazał się dekret Soboru Watykańskiego II o posłudze i życiu kapłanów „Presbyterorum ordinis”, w niewielkiej miejscowości na Śląsku działał kapłan, którego postawa doskonale wpisywała się we wzorzec prezbitera, przedstawiony w tym dokumencie. Pozostawił po sobie wdzięczną pamięć wiernych i dzieło, jakim była nowa wspólnota parafialna w Szopienicach Burowcu. CZAS NADZIEI „Sama posługa [kapłanów] domaga się w szczególny sposób, by nie upodabniali się do tego świata, równocześnie jednak wymaga, by na tym świecie żyli wśród ludzi i jak dobrzy pasterze znali swe owce i starali się doprowadzić także te, które nie są z ich owczarni (…). W osiągnięciu tego celu bardzo pomogą im zalety, które słusznie cieszą się uznaniem w społeczności ludzkiej, jak dobroć serca, szczerość, siła...
Szopienickie ślady Karla Pokornego
Historia

Szopienickie ślady Karla Pokornego

Był jednym z najsłynniejszych śląskich kamieniarzy i rzeźbiarzy tworzących na przełomie XIX i XX wieku. Niedawno stał się bohaterem wystawy w tyskim Muzeum Miejskim. Jego twórczości Maria Lipok Bierwiaczonek (zresztą kuratorka wspomnianej wystawy) poświęciła książkę „Z piaskowca i z marmuru. Dzieła mistrza Pokornego” (Tychy 2020). Z dorobkiem Karla Pokornego zetknął się chyba każdy mieszkaniec regionu – to on bowiem wznosił wiele z istniejących do dzisiaj krzyży przydrożnych, zwanych kiedyś „Bożymi Mękami” (autorce publikacji udało się zidentyfikować podczas badań terenowych siedemdziesiąt takich obiektów). Wykonywał także nagrobki – choć przed wiekiem mogli sobie na nie pozwolić jedynie zamożniejsi mieszkańcy regionu. Większość miała mogiły usypane z ziemi, ozdobione krzyżem i otoczone ...
Czarna mewa
Historia

Czarna mewa

Po przyłączeniu w 1922 roku części Górnego Śląska wraz z Katowicami do Polski, wielu Niemców wyjechało z tych terenów. Jednak nie wszyscy chcieli opuszczać ziemię, na której mieszkali od pokoleń. Polska administracja nie zabraniała im pozostania w kraju. Wielu jednak czuło się pokrzywdzonych i okazywało niechęć do polskiej administracji. Dotyczyło to szczególnie młodych ludzi, podatnych na polityczną agitację. Jej nasilenie nastąpiło w latach 30. XX w., gdy w Niemczech zaczęła dominować partia nazistowska. Miała ona wpływy także w polskiej części Górnego Śląska, gdzie powstawały prohitlerowskie organizacje i towarzystwa. Nie ukrywano, iż są wspierane przez rząd niemiecki, zwłaszcza pod dojściu Hitlera do władzy. Nie inaczej było na terenie obecnych Katowic. Pod koniec grudnia 1934 roku ...
Krótka historia Szkoły Podstawowej nr 46 w Katowicach
Historia

Krótka historia Szkoły Podstawowej nr 46 w Katowicach

Szkoły Podstawowej nr 46, którą pamięta wielu mieszkańców Dąbrówki Małej i Burowca, już nie ma. Warto jednak przypomnieć jej dzieje, a zwłaszcza w jaki sposób powstała. W 1860 roku założono komitet dla utworzenia własnej szkoły ludowej dla kolonii Burowiec w gminie Dąbrówka Mała. Początkowo, od 1 lipca 1867 roku, dzieci odbywały naukę w wynajętej sali (istniała tylko jedna klasa). Instytucję określano mianem „Schule zu Burowietz”. Nie wiadomo dokładnie, gdzie znajdował się budynek wynajmowany na potrzeby pierwszej burowieckiej szkoły; prawdopodobnie mieścił się w okolicach obecnego budynku o adresie ul. gen. Józefa Hallera 60. Dopiero w latach 1876–1877 wybudowano nowy obiekt na rogu drogi z Burowca do Dąbrówki i drogi w kierunku dworu (odpowiednio dzisiejsze ulice gen. J. Hallera i Des...