Stowarzyszenie Fabryka Inicjatyw Lokalnych zorganizowało w listopadzie wizytę studyjną do Zagłębia Ruhry. Stowarzyszenie od wielu lat działa na terenie dzielnicy Janów-Nikiszowiec, aktywnie angażując się w działania rewitalizacyjne zwłaszcza na rzecz Nikiszowca, a w ostatnim czasie także Janowa. FIL promuje dziedzictwo przemysłowe oraz wspiera rozwój turystyki w miejscach postindustrialnych. Wizyta w Niemczech została zorganizowana po to, aby poznać doświadczenia regionu związane z wykorzystaniem miejsc i obiektów poprzemysłowych, które ulęgają transformacji już od lat 50. W poprzednim roku zamknięta została w Zagłębiu Ruhry ostatnia kopalnia węgla kamiennego w Niemczech. Wiele z tych obiektów znacznie przekształcono – służą obecnie do celów turystycznych, edukacyjnych, kulturowych. I tak z miejsc pracy stały się miejscami spędzania czasu wolnego.
W ramach wizyty odwiedzono zarówno obiekty bardzo znane tj. kopalnie Zollern i Zollverein czy kompleks Parku Krajobrazowego Duisburg, jak i mniej popularne tj. Kopalnia Hannover. Podczas ich zwiedzania zwracano szczególną uwagę na relację obiektu i społeczności, która współtworzyła to miejsce.
Ciekawym doświadczeniem było odwiedzenie pogórniczych hałd przekształconych w miejsca rekreacji: Tetraeder w Bottrop, Hoheward w Herten. Ze względu na doświadczenie lokalne i odniesienia do Nikiszowca szczególnym obszarem zainteresowania podczas wizyty były osiedla mieszkalne, czyli tzw. osiedla patronackie. Odwiedzono m.in. Kolonię-Osiedle Stahlhausen w Bochum, Osiedle Eisenheim w Oberhausen, Osiedle Margarethenhöhe w Essen. Podczas wizyt dyskutowano m.in. o świadomości zamieszkiwania w zabytku, a także o zasadach dbałości o zachowanie dziedzictwa – zarówno w obszarze architektonicznym i krajobrazowym jak i społecznym. Zaskoczeniem był fakt, że w zasadzie żadne z osiedli nie ma znaczącego wymiaru turystycznego.
W trakcie wizyty korzystano z przewodników lokalnych. W większości były to osoby związane ze zwiedzanymi obiektami, co potwierdza jak wartościowa i praktykowana – podobnie jak w Nikiszowcu – jest idea lokalnych przewodników: ludzi którzy historię miejsca znają z własnego doświadczenia i przeżyć. W wizycie wzięli udział mieszkańcy dzielnicy Janów-Nikiszowiec, pracownicy Stowarzyszenia, oraz pracownicy MOPS Katowice. Wyjazd odbył się w ramach projektu pn. „Centrum Społecznościowe w Nikiszowcu – I etap”, realizowanego przez Stowarzyszenie FIL w partnerstwie z Miastem Katowice, reprezentowanym przez MOPS Katowice.
Małgorzata Krakowiak, Waldemar Jan