Walcownia cynku

Dla uzyskania większych zysków ze sprzeda­ży cynku firma Giesche rozpoczęła w 1903 r. budowę Walcowni Cynku, którą ukończyła w styczniu 1904 r. Wiadome było, że sprzedaż wytworzonych blach z cynku dawało większy zysk niż sprzedaż cynku w postaci płyt.

Walcownię Cynku wybudowano obok Huty Bernhardi oraz linii kolejowej Szopienice­-Siemianowice. Położenie to było korzystne ze względu na dostawy cynku oraz wywozem blach koleją. Wybudowana hala główna Wal­cowni cynku miała 9l metrów długości i 20 metrów szerokości oraz pomieszczenie maszynow­ni o długości 70 metrów i szerokości 6 metrów. Wysokość hali wynosiła 5,124 metra.

Dodatkowo wybudowano kotłownię wypo­sażoną w 8 kotłów parowych, wytwórnię opa­kowań drewnianych, oraz chłodnię kominową dla obiegu wody chłodzącej.

W hali głównej walcowni zlokalizowane były urządzenia zapewniające prawidłowy ciąg technologiczny produkcji blach.

Ciąg technologiczny wyposażono w:
– dwa piece topielne o pojemności 50 ton opalane węglem kamiennym,
– piec grzewczy do płyt,
– karuzela odlewnicza z 24 formami chłodzo­nymi wodą,
– walcarkę wstępną,
– 3 walcarki wykańczające,
– 2 nożyce wstępne do cięcia blach,
– 2 nożyce wykańczające do blach.

W budynku maszynowni były zainstalowa­ne:
– 4 maszyny parowe o mocy 250 KM /każda maszyna parowa napędzała walcarkę po­przez wał, na którym było zamocowane koło zamachowe o średnicy 7 metrów i ciężarze 30 ton,
– maszyna parowa o mocy 75 KM do napędu pompy wody obiegowej oraz pompy próż­niowej.

W 1904 roku produkcja blach wyniosła 6901 ton przy załodze 144 pracowników. W walcow­ni wytwarzano blachy cynkowe metodą pakie­tową o różnych grubościach i wielkościach arkuszy. Dobrzy walcownicy byli wstanie wywal­cować blachę o grubości 0,1 mm.

Produkowane blachy były stosowane do pokrycia dachów, cynkografii, niklowania, anody, płyty kotłowe.

Pewne zmiany w wielkości produkcji były spowodowane przystąpieniem firmy do kartelu blach cynkowych oraz wybuchem I wojny świa­towej w 1914 r. Niepewna sytuacja wojenna ograniczyła poważnie w całych Niemczech bu­downictwo, co spowodowało zmniejszenie po­pytu na blachy cynkowe. Firma Giesche została zmuszona do zmiany profilu produkcji w Wal­cowni Cynku mając na uwadze potrzeby prze­mysłu zbrojeniowego. W 1917 r. rozbudowano halę główną walcowni wydłużając ją o 91 me­trów.

W nowej części hali zainstalowano:
– 2 walcarki wstępne do taśm,
– 3 walcarki wykańczające do taśm,
– nożyce do taśm,
– 2 piece do podgrzewania zwojów taśm o wadze do 2 ton.

Następnie zainstalowano:
– prasę 1000 ton z prostarką, prasę zasila pompa wodna czterocylindrowa z silnikiem elektrycznym o mocy 200 KM,
– prasę 300 ton z pompą 3 cylindrową i silni­kiem o mocy 70 KM,
– piec do podgrzewania prętów o średnicy 130 mm i długości 700 mm,
– piec do podgrzewania prętów o średnicy 75 mm i długości 450 mm.

Powyższe pręty były wsadem do pras pod­grzewanych do l800°C. Poza prasami ustawiono w hali walcarki do drutu i nożyce. W tym okresie uruchomiono V walcarkę o napędzie elektrycznym z silnikiem o mocy 145 kW. Uruchomiona produkcja taśm, szyn i drutu cynkowego oraz wyrobów prasowanych i ciągnionych, szczególnie do produk­cji zapalników (spłonek) wahała się w zależno­ści od potrzeb wojska.

Po zakończeniu I wojny światowej zmalały potrzeby na wyroby dla wojska, a wzrosło zapo­trzebowanie na blachy i taśmy cynkowe. W Walcowni Cynku uruchomiono wytwórnię kubków bateryjnych. Załoga 15 pracownic wytwarzała w ciągu 8 godzin 25 000 kubków bateryjnych. Wytwórnię kubków zamknięto w 1933 roku.

Wielkość produkcji Walcowni Cynku wahała się w zależności od czynników zewnętrznych. Produkcja wyrobów była realizowana na istnie­jących urządzeniach bez jakichkolwiek modernizacji i zmian technologii walcowania.

Należy jedynie odnotować:
– instalację walcarki Skoda do taśm w 1954 r.
– budowa pieca do wygrzewania pakietów w 1956 r.
– zakup nożycy gilotynowej w 1962 r.
– zmiana opalania pieców na gaz ziemny w 1967 r.

W ostatnich latach pracy Walcowni Cynku wielkość produkcji systematycznie malała. Produkcja w latach wynosiła:
– 1980 rok – 15441 ton blach
– 1990 rok – 1802 ton blach
– 1999 rok – 750 ton blach

Oraz wyroby wyciskane i ciągnione:
– 1980 – 123 tony
– 1985 – 51 ton (zakończenie produkcji)

Ostatecznie po 97 latach pracy zakończono w 2001 roku produkcję w Walcowni Cynku.

Obecnie budynek Walcowni Cynku został zachowany wraz z urządzeniami walcowni z 1904 r. Ochroną konserwatorską zostały ob­jęte budynek walcowni wybudowany w 1904 r. wraz z walcarkami, maszynami parowymi i ko­łami zamachowymi wybudowanymi w 1904 r. zgodnie z Uchwałą nr VII/93/07 Rady Miasta Katowice z dnia 26.02.2007 r.

12 września 2013 r. budynek został zakupiony przez Piotra Gerbera. W latach 2013-2015 budynek przeszedł gruntowy remont. 11 czerwca 2015 r. uroczyście otwarto Muzeum Hutnictwa Cynku.

www.muzeumcynku.katowice.pl

Galeria zdjęć