Następny przystanek: historia tramwajów

Linię tramwajową łączącą przez dziesięciolecia Mysłowice z Bytomiem przez Katowice, Chorzów, Świętochłowice budowano etapami, czego powodem były problemy wynikające ze skomplikowanych uwarunkowań natury własnościowej.

O koncesję na budowę linii Chorzów Batory-Katowice-Szopienice jako pierwsza starała się już w 1893 r. katowicka spółka Schikora&Wolff. W 1895 r. na ukończeniu znajdował się projekt przedłużenia tej linii z Szopienic do Mysłowic. Konkurencją dla firmy Schikora&Wolf była działająca od kilku lat wcześniej berlińska firma Kramer&Co., która posiadała biuro w Bytomiu i która była przedstawicielem firmy W.R. Rowan. Firma Kramer&Co. zamierzała również wybudować linię tramwajową na trasie: Katowice-Zawodzie-Wilhelmina-Mysłowice. Projekt firmy Kramer&Co. (trakcja parowa) był gotowy w 1896 r., jednakże właściciel gruntów koncern Thiele-Wincklera miał zamiar odsprzedać teren, tyle że pod budowę linii tramwajowej o trakcji elektrycznej. Podczas projektowania stwierdzono, że pomiędzy Wilhelminą i Mysłowicami (ob. ul. Krakowska) występują szkody górnicze. Z tego względu wytyczono linię przez obecną ul. Wiosny Ludów w Szopienicach (taki stan pozostał do dziś). Po fiasku projektu z trakcją parową Kramer otrzymał w 1898 r. koncesję na budowę linii elektrycznej z Katowic do Zawodzia, którą ostatecznie zbudował rok później.

W 1897 r. firma Schikora&Wolf dysponowała własnym projektem linii Mysłowice-Szopienice-Katowice-Świętochłowice. Ponieważ na projektowanej linii konkurencyjna firma Kramera zbudowała potem odcinek Katowice-Zawodzie, firma Schikory postanowiła zbudować drugi własny tor. Konflikt obu przedsiębiorstw skutkował opóźnieniami w budowie całej linii, która miała przebiegać równolegle do linii kolejowej, funkcjonującej już od połowy XIX w.

W lipcu 1899 r. nastąpił przełom. Porozumienie polegało na tym, że tor od Katowic (rynek) do Zawodzia miały użytkować obie firmy. 14 lutego 1899 r. nastąpił odbiór techniczny linii elektrycznej z Katowic do Zawodzia. Pracę kontynuowano siłą 400 robotników w kierunku Szopienic i Mysłowic.

Na przeszkodzie w dalszej budowie linii stanęły ponownie zmiany własnościowe. Firmie Oberschlesische Kleinbahnen und Elektrizitätswerke (Górnośląskie Kolejki i Zakłady Elektryczne) udało się uzyskać koncesję na całą linię: Królewska Huta-Hajduki-Załęże-Katowice-Zawodzie-Bago-Roździeń-Szopienice-Mysłowice. Odcinek Hajduki (obecnie rejon przystanku Świętochłowice gazowania) – Katowice oddano do użytku 7 września 1899 r. Odcinek Zawodzie-Szopienice uruchomiono 15 lipca 1900 r.

We wtorek 10 lipca 1900 r. wyjechał na linię Mysłowice-Szopienice pierwszy tramwaj próbny i kierował się w stronę mysłowickiego Piasku. Odbiór techniczny tego odcinka nastąpił 25 lipca 1900 r. Przekazanie do eksploatacji odbyło się 31 października 1900 r. Cała trasa była jednotorowa, rozstaw szyn wynosił 785 mm. Mijanki rozmieszczono tak, aby umożliwić kursowanie z częstotliwością co 30 minut. Postanowienia koncesji określały prędkość maksymalną tramwajów na 25 km/h, zabroniono umieszczania reklam na wagonach. W Hajdukach zbudowano zajezdnię i elektrownię, a w Szopienicach powstała czterotorowa zajezdnia tramwajowa przy ul. Bednorza. Zbudowano także pośrednią stację zasilania trakcji, na całej długości torowiska ustawiono słupy trakcyjne.

Według rozkładu jazdy z 1905 r. pierwszy tramwaj wyruszał spod mysłowickiego dworca o 5.54, następne o: 6.54, 8.19, 8.29, 8.39, 8.49, itd. co 30 minut. W komentarzu do rozkładu znajduje się adnotacja o tym, że na odcinku Mysłowice – Hajduki w czasie niedziel i świąt tramwaje kursują co 10 minut. Analizując rozkłady jazdy tramwajów z okresu pierwszej dekady XX w. można zauważyć, że w czasie dni świątecznych uruchamiano większą ilość połączeń niż w dni robocze. Przedsiębiorstwa tramwajowe wychodziły na przeciw potrzebom mieszkańców, którzy czas wolny spędzali w restauracjach i parkach rozlokowanych w różnych dzielnicach. W dniach roboczych rozkład jazdy dostosowywano do godzin funkcjonowania zakładów pracy i szkół.

Na linii Mysłowice-Katowice-Hajduki-Bytom kursowały czteroosiowe wagony zbudowane w fabryce Busch w Bautzen (Budziszyn, Niemcy). W firmie Busch zakupiono również mniejsze dwuosiowe wagony oraz wagony doczepne. Tramwaje poruszały się z prędkością do 25 km/h, a w terenie zabudowanym do 15 km/h.

 Dariusz Falecki, mysnet.pl/a/historia-tramwajow-w-myslowicach

Michał Malina